tarihi yerler Karadeniz

Pompeiopolis, Kastamonu

Pompeiopolis, 19. yüzyılın başlarında Kastamonu Taşköprü yakınlarında bulunan Zımbıllı Tepe kalıntılarıyla tanımlanan antik bir Paphlagonia'dır. Şehir Gök Nehri Vadisin’de yer almaktadır. Kentin sınırları kuzeyde Küre Dağları, güneyde Ilgaz Dağları, doğuda Kızılırmak, antik Halys Nehri ve batıda Pınarbaşı Vadisi’ne ulaşmaktadır. Pompeiopolis, Romalı general Büyük Pompey'in MÖ 64'te Kuzey Anadolu'daki Pontus Krallığı'nı fethettiğinde kurduğu yedi kentten biridir. MS 2. yüzyıldaki zirvesi sırasında, şehir Roma Eyaleti Paphlagonia'nın başkentiydi, çünkü bazı yazıtlar "Paflagonya Metropolü" başlığını taşımaktadır. En geç 4. yüzyılın başlarından itibaren bir piskoposluk olan Pompeiopolis, her zaman Gangra'dan hemen sonra ve diğer piskoposlukların üzerinde yer almıştır. Son zamanlarda yapılan kazılarda sütunlu cadde, antik bir yol, tiyatro ve mezarlar ortaya çıkarılmıştır.

• Laodicea Pontica, Samsun
• Zaliches, Samsun
• Comana Pontica, Tokat
• Ibora, Tokat
• Niksar, Tokat

Alacahöyük, Çorum

Alacahöyük, Çorum'un 50 km güneybatısında, günümüzün Alaca ilçesi sınırları içinde yer almaktadır Bu yüzyılın başında başlayan kazılar halen devam etmektedir. Hititlerin ana kültürünü oluşturan, Orta Anadolu'nun yerlileri olan Hattiler'in, bir şehri olan Hititler'den önceki belki de en önemli şehirdir. Alacahöyük'ün çarpıcı buluntuları mezarlardan çıkarılmış, bu eserlerin zenginliği bilim adamlarının bu mezarları kral mezarları olarak adlandırmasına neden olmuştur. Buluntular, belki de en yüksek Tunç Çağı uygarlığını yansıtmaktadır. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.

Kent ayrıca Hititler döneminde de gelişmiş, 2. binyılda önemli bir Hitit şehri olmuştur. Ziyaretçileri karşılayan ortostat duvarları yüksek kalitede olup ana giriş iki sfenks tarafından korunmaktadır. Ortostat duvarlarına bir kraliyet töreni kabartması oyulmuştur. Orijinalleri de Ankara'dad olan ortostat duvarların replikaları da mükemmeldir. Hatta onları replika olarak tanımlamak zordur. Hattuşa'da olduğu gibi bir höyük olan şehirde, ayrıca bir tünel vardır. Yeraltı geçidi Alacahöyük'tür.

• Euchaita, Çorum

Hattuşa (Hitit İmparatorluğu'nun Başkenti), Çorum

Yazılıkaya, Çorum

Hattuşa veya günümüzdeki adı ile Boğazkale, Orta Anadolu'da verimli bir vadide yer almaktadır. Çorum'a ise 85 km uzaklıktadır. MÖ 2. binyılda Hititlerin başkentiydi. Tapınak ve saray kalıntıları, anıtsal heykeller ve tören kapıları ve tünelleri olan devasa sur duvarları ile antik kentin yeri, bir zamanlar büyük bir imparatorluk halkının evi olduğu gerçeğini doğrulamaktadır. Yazılıkaya'daki açık hava kaya tapınağının duvarlarına kazınmış tanrı ve tanrıça dizilerini inceleyerek bu insanların inançları hakkında çok şey öğrenilmiştir. Hitit panteonunun kabartması, Hitit anıtsal kabartma oymalarının sitedeki en iyi sergilerinden birini oluşturmaktadır. Kazılar, bölgenin 5. binyıl kadar erken bir tarihte yerleşim gördüğünü ve binlerce Hitit tabletinin bilinen antik tarihi değiştirdiğini göstermiştir. Hitit metinleri ilk deşifre edildiğinde, bilim adamları bunların 2. binyılın daha önce bilinmeyen önemli bir imparatorluğuna ait olduğunu anlamışlardır. Mısır ve Asur Babil krallıkları ile rekabet edebilecek bir imparatorluk. Hititler 2. binyılda egemen olmuş, Kadeş'e kadar gitmiş ve burada Mısırlılarla karşı karşıya gelmiştir. Sonuç olarak Hititler ile Mısırlılar arasında dünyanın ilk yazılı barış antlaşması imzalanmıştır. Hemen hemen tüm Yunan tanrılarının Hitit versiyonunu görmek de ilginçtir. Örneğin Teşup Zeus, Hepatu Hera olmuştur. Hitit metinleri de Mısır metinlerini yeniden teyit etmemizi sağlamıştır. Şehir özellikle MÖ 14. ve 13. yüzyıllarda gelişiyor gibi görünmüştür. Bugün gördüğümüz anıtsal yapıların çoğu bu döneme aittir. Troia ve Anadolu'nun hemen hemen tüm Tunç Çağı yerleşimleri gibi Hattuşa da M.Ö. 12. yüzyıldan sonra terk edilmiş ve bir daha kurtarılamamıştır.

Günümüzde ziyaretçiler Hattuşa'yı Hititlerin açık hava kaya kutsal alanı Yazılıkaya ve şehrin kendisi olmak üzere iki bölümde ziyaret edebilir. Eşsiz bir güzellikteki Yazılıkaya kutsal alanı, bu dönemin en büyük açık hava kutsal alanıdır. Kutsal alana girdiğinizde, kutsal alanın bakımından sorumlu ofisleri içeren bir yapı kompleksinin temellerini göreceksiniz. Devam ederken birdenbire kaya yüzeylerinde kabartmalar belirecektir. Solda tüm erkek tanrıları, sağda ise dişi tanrıçaları dağ aslanlarının üzerinde duran Teshup ve karısı Hepatu'nun buluştuğu ana sahneye yaklaşırken göreceksiniz. Hemen sağ tarafta, bu mabedin son yapımından sorumlu olan Büyük Kral Tudhaliya'nın kabartmasını göreceksiniz. Arkadaki 2. odada ise 12 büyük Hitit Tanrısı, Kılıç Tanrısı Nergal ve Kral Tudhaliya'nın tanrı Sharruma tarafından kucaklanması kabartmaları yer almaktadır. Bu odanın Tudhaliya'nın cenazesiyle ilgili olduğu düşünülmektedir.

Şehir, büyük tapınak, Aslanlı kapı, Yerkapı – veya Sfenks kapısı-, Krallar kapısı, Mezar odaları ve Frig Kalesi, Büyük Saray ve iyi inşa edilmiş surları içermektedir. Hem Boğazkale hem de Çorum Müzeleri'ni ziyaret etmek, bölge keşfinize çok şey katacaktır.

• Hüseyindede Tepe, Çorum

Sapinuwa, Çorum

Sapinuwa, Çorum'un 70 km güneyinde, Ortaköy ilçesinin yakınında yer almaktadır. Hitit Kenti, Özderesi Vadisi'nin kuzey yamaçlarında teraslar şeklinde uzanan plato üzerinde yer alan düz ve geniş bir yerleşim yeridir. Şapinuwa'nın stratejik konumu özellikle önemlidir. Kenti çevreleyen dağlar ve Amasya ovasında teraslar halinde yükselen yayla, 5 km'ye kadar uzanan sur tesisleri kentin kolayca savunulabilir olmasını sağlamıştır. Hitit kenti Şapinuwa'nın kalıntılarının keşfi büyük bir sürpriz olmuştur. Bu sitede 1990'dan beri arkeolojik çalışmalar yapılmasına rağmen, Şapinuwa'nın Hitit egemenliği döneminde oynadığı rol ve önemi ile ilgili birçok konu bir sır olarak kalmıştır. Şapinuwa'da kazı yapan araştırmacılar, bunun Hititlerin ikinci başkenti veya hükümdarların kraliyet ikametgahı olduğunu iddia etmektedir. Şapinuwa'da şimdiye kadar yapılan en değerli keşif, MÖ 2. binyıla ait üç binden fazla kil tablet koleksiyonudur. Şapinuwa'nın ziyaret edenler, erken bir Hitit kentinin, tapınakların, evlerin ve sarayların temellerinin ve çeşitli yerinde kil çanak çömleklerin tadını çıkaracaktır. Buluntuların çoğu Çorum Müzesi'nde sergilenmektedir.