مکان‌های تاریخی مدیترانه

آنازاربوس، آدانا

آنازاربوس شهری کیلیکیه‌ای است که در دوران امپراتوری روم با نام قیصریه شناخته می‌شد، این شهر در 30 کیلومتری جنوب کوزان، نزدیک به سیهان، آدانا واقع شده است. امروزه این مکان را آناوارزا می‌نامند. از‌طریق آدانا به‌راحتی می‌توانید به این شهر بروید و برای سفری یک روزه مناسب است. پس از بازدید از ویرانه‌هایی که به‌طور پراکنده در اطراف روستای مدرن آيشيهوكا دیده می‌شوند، باید برای صعود از تپه‌ای شیب‌دار آماده شوید، زیرا بقایای قلعه قرون وسطایی واقع در بالای تپه و منظره باشکوه دشت چوکوروا که کل منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است، ارزش دیدن را دارد. این شهر با داشتن آثار فرهنگی دوره‌های مختلف مانند هلنیستی، رومی، قرون وسطایی و عثمانی، در «فهرست ذخیره میراث فرهنگی جهانی یونسکو» قرار گرفته است.

آندریاک، آنتالیا

آندریاک بندر باستانی میرا بوده است که در 10 کیلومتری غرب دِمره قرار دارد. امروزه گردشگران از این بندر سوار قایق می‌شوند تا از شهر غرق‌شده کِکووا بازدید کنند. کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر که توسط باستان‌شناسان ترکیه انجام شده است، باعث شده که این شهر بار دیگر ظاهر یک بندر را به خود بگیرد. آگورا (میدان عمومی) و سیسترن (آب‌انبار) بزرگ که زیر آگورا قرار دارند بازسازی شده‌اند، ماکتی از یک کشتی چوبی در بندر قرار داده شده و همه بناهای یادبود اطراف بندر و آگورا کاوش و مرمت شده‌اند. انبار غله باستانی «هورائه» که تمام بخش‌های آن به‌غیر از سقفش محفوظ مانده است نیز مرمت شده و اکنون از آن به‌عنوان «موزه تمدن‌های لیکیه» استفاده می‌شود. تنها کنیسه شناخته‌شده در لیکیه نیز در اینجا کشف شده است.

آریاسوس، آنتالیا

آریاسوس یکی از جذاب‌ترین شهرهای منطقه باستانی پيسيديا است. این شهر تقریباً در 60 کیلومتری شمال آنتالیا واقع شده و تنها 1 کیلومتر از جاده اصلی آنتالیا به بوکاک فاصله دارد و بنابراین به‌راحتی قابل‌دسترس است. وقتی وارد این شهر باستانی می‌شوید، دروازه یادبود باشکوهی را می‌بینید که به‌عنوان «طاق نصرت» شناخته می‌شود. طاق نصرت به یکی از امپراطوران روم به‌خاطر پیروزی هایش در جنگ اختصاص داده شده است. در بالای آن مجسمه‌هایی نصب شده است که طبق کتیبه‌ها به امپراتور سوروس الکساندر اشاره دارند که در قرن 3 پیش از میلاد طی لشکر‌کشی‌هایش توانست لشکر پارسیان را شکست دهد. درحالی‌که به‌سمت شمال می‌روید، بقایای یک حمام رومی و چندین مقبره یادبود را می‌بینید. برخلاف یونانیان باستان که معمولاً قبرستان‌ها را خارج از شهرها می‌ساختند، مردم پیسیدیا شهرهایشان را با مقبره‌ها تزئین می‌کردند. همچنین می‌توان از تئاتر و مرکز مدنی شهر دیدن کرد و از مناظر عالی چشم‌اندازهای آناتولی لذت برد. کسانی که وقت و انرژی کافی دارند، می‌توانند در جاده باستانی شمال شهر سیاحت کنند.

آریکاندا، آنتالیا

آریکاندا شهری که در کنار تپه‌های شیب‌دار کوه‌های توروس قرار دارد، چشم‌اندازی طبیعی و خارق‌العاده و محیطی باشکوه از شهری باستانی را ارائه می‌دهد. آریکاندا در دره زیبایی به نام آریکاندوس یا آیکِرتکا واقع شده که مکانی مملو از زیبایی و آرامش در میان درختان کاج و سرو است. می‌توان از جاده اصلی که از فینیک به ایلمالی منتهی می‌شود به آنجا رفت، آریکاندا 35 کیلومتر با فینیک و 150 کیلومتر با آنتالیا فاصله دارد. آریکاندا به‌عنوان یکی از شهرهای قدیمی لیکیه شناخته می‌شود، زیرا نام آن به anda- (اندا) ختم می‌شود، که نشان‌دهنده ریشه آناتولی آن است؛ قدمت آن به هزاره دوم پیش از میلاد باز می‌گردد. این شهر از سال 1969 به‌خوبی توسط باستان‌شناسان ترکیه کاوش شده و قسمت بزرگی از آن از زیر خاک بیرون آورده شده است. به‌اضافه یک حمام بزرگ، که شاید بزرگترین حمام لیکیه باشد، در مجموع 4 حمام وجود دارد. بازدیدکنندگان ابتدا با مقبره‌های یادبود بزرگ معبد مواجه می‌شوند، که مختص این منطقه هستند، زیرا مردم لیکیه قهرمانان خود را با دفن کردن در «مقبره‌هایی به شکل معبد» پرستش می‌کردند. این شهر دارای آگورای دولتی و شهری، تئاتر، اودئون (سالن کنسرت)، بولئوتریون (ساختمان پارلمان) و بقایای خانه‌ها و ویلاها است. تئاتر به‌طور ویژه در مکان فوق‌العاده‌ای قرار دارد. در قسمت بالای تئاتر استادیومی قرار دارد، که یکی از بهترین نمونه‌های استادیوم در جهان باستان است. پس از بازدید از آریکاندا، می‌توانید از تماشای بازار محلی در نزدیکی چشمه‌های آب و مقبره‌های صخره‌ای لیکیه لذت ببرید.

آسپندوس، آنتالیا

شهر باستانی آسپندوس که در 40 کیلومتری شرق آنتالیا قرار دارد به‌راحتی قابل دسترس است، این شهر در کنار رودخانه یوری‌مِدون واقع شده است که امروزه به نام کوپروچای شناخته می‌شود. یوری‌مِدون به‌خاطر «نبرد یوری‌مِدون» در قرن پنجم پیش از میلاد مشهور است که در تاریخ به‌عنوان اولین نبردی شناخته می‌شود که هم در آب و هم روی خشکی انجام شده است. تئاتر آسپندوس نه تنها یکی از تئاترهای ساخته‌شده در عصر رومی است که به‌خوبی از آن محافظت شده است، بلکه از بهترین نمونه‌های طراحی مربوط به معماری رومی نیز به‌شمار می‌رود. حدود هزار سال پس از ساخت این تئاتر باستانی، ترکان سلجوقی آن را بازسازی کردند تا از آن به‌عنوان کاروان‌سرا و کاخ استفاده کنند و این بازسازی باعث شد که این تئاتر تا به امروز تقریباً سالم بماند. این تنها نمونه از تئاتر باستانی است که ساختمان صحنه آن هنوز در ارتفاع اولیه خود پابرجا است، فقط مجسمه‌های موجود در طاقچه‌ها گم شده‌اند. همچنین باید وقت بگذارید و در شهر پیاده‌روی کنید و از جاذبه‌های بی‌نظیر شهر مانند باسیلیکاهای بزرگ، آگورا، فواره و قنات‌ها و سیستم‌های سیفون دیدن کنید.

کندیبا، آنتالیا

کندیبا شهری فوق‌العاده جالب در لیکیه است که فقط 25 کیلومتر با شهر تفریحی زیبای کاش فاصله دارد و ارزش این را دارد که به‌ویژه در فصل بهار برای لذت بردن از تماشای گل‌ها و همچنین شهر باستانی و روستای سنتی گِندیه به آنجا سفر کنید. به‌دلیل اینکه این شهر در روستای محلی سنتی قرار دارد، تا‌‌به‌حال کاوش نشده است و دیدنی‌های زیادی ندارد. ویرانه‌ها و روستا هماهنگی کاملی در کنار هم ایجاد می‌کنند. همچنین، می‌توانید از تماشای انبارهای چوبی محلی لذت ببرید که در ساخت آنها از خانه‌ها و مقبره‌های باستانی لیکیه تقلید شده است و هنوز از آنها استفاده می‌شود.

میرا، آنتالیا

نام شهر باستانی میرا در لیکیه از گیاه مرِّمَکّی، مانند «صمغ کندر و مرِّمَکی» در متون تاریخی، گرفته شده است. میرا در 140 کیلومتری غرب شهر آنتالیا واقع شده است و امروز دِمره نامیده می‌شود. از‌طریق جاده ساحلی آنتالیا به فتحیه، با مناظر دیدنی، می‌توان به این شهر رفت. بازدیدکنندگان با منظره باشکوه مقبره‌های صخره‌ای لیکیه‌ای مواجه می‌شوند که در میان باغ‌های مرکبات و در کنار تئاتر بزرگی متعلق به عصر رومی قرار دارند. تئاترهای باستانی به دیونیسوس اختصاص داشتند و او اغلب برای دیدار با مادرش، سِمِله، به عالم اموات می‌رفت. مردم لیکیه‌ با ساختن مقبره‌های خود و تئاتر در کنار یکدیگر، به این داستان اساطیری معنای کاملی دادند. مقبره‌ها غالباً از «نوع خانه» هستند، که برای ساخت آنها روی صخره از الگوی ساخت خانه‌های چوبی لیکیه‌ای تقلید شده است و روی بعضی از آنها نقش‌برجسته‌هایی وجود دارد که هنوز هم به وضوح دیده می‌شوند. تئاتر باستانی نیز به‌خوبی حفظ شده است و کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر نشان می‌دهند که این تئاتر روی تئاتر هلنیستی، که قبلاً در این مکان وجود داشته، ساخته شده است. درست بیرون از محوطه تئاتر، می‌توان عبادتگاه کوچکی را مشاهده کرد که به تازگی کاوش شده است. بازدیدکنندگان ماجراجو باید از تپه آکروپولیس نیز بازدید کنند، زیرا دیوارهای اولیه و پله‌های باستانی که به‌سمت آن بالا می‌روند و منظره باشکوه دشت دِمره واقعاً دیدنی است. دومین شهر مردگان بزرگ میرا در قسمت شرقی دره دِمره قرار دارد که کمتر کسی از آن بازدید می‌کند، با اینکه مقبره‌ها و نقش‌برجسته‌های زیبایی در این منطقه وجود دارند. باید مراقب باشید چون هیچ پله یا نرده‌ای برای بالا رفتن از این مقبره‌ها وجود ندارد.

کلیسای سنت نیکلاس، آنتالیا

«پروفسور جورج بین» در کتاب خود به نام «لیکیه ترکیه» می‌نویسد: «در حاشیه غربی روستای دِرمه، کلیسای معروف سنت نیکلاس میرا قرار دارد، که در زمان‌های گذشته مقصد زائران بوده و امروزه مقصد گردشگران است.» سنت نیکلاس که در حدود سال 300 میلادی در پاتارا چشم به جهان گشود، اسقف میرا شد؛ شهرت او به‌خاطر معجزه‌هایی بود که انجام می‌داد، او قدیس حامی یونان و روسیه، همچنین کودکان، بازرگانان، ملوانان و دانشمندان بوده است. در‌حقیقت، افراد بدبین وجود او را زیر سؤال برده‌اند. شکی نیست که محل زندگی و وفات او میرا بوده است. کلیسایی که به نیکلاس اختصاص‌داده ‌شده است توسط باستان‌شناسان ترکیه کاوش شده و سقفی برای محافظت از سازه به آن اضافه شده است. مقبره قدیس داخل کلیسا قرار دارد و دارای کتیبه‌های سیریلیک است که در قرن نوزدهم طی مرمت‌های انجام‌شده توسط روس‌ها حکاکی شده‌اند. در قرن یازدهم، مقبره باز شد و بقایای جسد قدیس به شهر باری در ایتالیا برده شد، بقایای قدیس در موزه‌های آنتالیا و باری نگهداری می‌شود.

الیمپوس، آنتالیا

الیمپوس در حدود 80 کیلومتری جنوب غربی آنتالیا، در پارک ملی الیمپوس بیداقلاری واقع شده است. این شهر به‌خاطر کوه الیمپوس در لیکیه که امروزه با نام «موسی‌داغی» شناخته می‌شود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در‌واقع، در تحقیقات باستان‌شناسی چندین زیارتگاه کشف شده است که به هفائستوس، ایزد آهنگری در کوه الیمپوس اختصاص دارند، که از این جهت با شیمر در مجاورت آن مرتبط است. این شهر که در ساحل معروف الیمپوس قرار دارد، در تمام طول سال مقصد بازدیدکنندگان از سرتاسر جهان است. «جاده لیکیه» نیز که مسیری عالی برای پیاده‌روی در لیکیه است از این شهر باستانی می‌گذرد. بندر باستانی و بناهای یادبود که در دو سوی بندر باستانی به چشم می‌خورند، منظره باشکوهی به شهر می‌بخشند. در این شهر یک تئاتر، بقایای یک پل، یک معبد امپراطوری وجود دارد که ناتمام است اما به‌خاطر نمای ظاهری، چندین مقبره و بناهای باستانی متعلق به اوایل دوره مسیحیت، بسیار شگفت‌انگیز است. درختان انبوه برگ بو که شهر را احاطه کرده‌اند ظاهر خارق‌العاده‌ای به شهر می‌دهند.

پاتارا، آنتالیا

چهار شهر از شش شهر مهم لیکیه از شمال به جنوب در امتداد دره هومری زانتوس، تلوس، پینارا، زانتوس و پاتارا واقع شده‌اند. از فرودگاه‌های اصلی مانند دالامان و آنتالیا می‌توان به‌راحتی به پاتارا رفت. اهمیت ویژه این پاتارا به‌خاطر موقعیت عالی این شهر به‌عنوان یک بندر و همچنین افسانه‌ای است که می‌گوید اینجا محل تولد آپولو است. از این شهر برای اولین بار در متون هیتی با نام پاتار یاد شده است، در زبان لیکیه‌ای به پاتارا تبدیل شد و در عصر رومی پاتارا نامیده می‌شد. طی کاوش‌های باستان‌شناسی و مرمت‌های موفقیت‌آمیزی که توسط باستان‌شناسان ترکیه از سال 1990 انجام شده است، بخش بزرگی از شهر از زیر ماسه‌هایی که امواج عظیم از ساحل باشکوه شهر با خود آورده بودند کشف شد. پاتارا در عصر رومی پایتخت لیکیه و مرکز گردهمایی «پیمان لیکیه‌» بوده است. «پیمان لیکیه»‌ اولین نوع مدرن دموکراسی است که در آن شهرهای لیکیه‌ای متناسب با جمعیت‌شان نماینده داشتند و از‌طریق مونتسکیو، که «پیمان لیکیه» را به‌عنوان بهترین نمونه از دموکراسی باستان معرفی می‌کرد، بر ملت‌های معاصر تأثیر گذاشتند. بولئوتریون، جایی که اعضای «پیمان لیکیه» در آن گردهم جمع می‌شدند، به‌طور تمام‌عیار مرمت شده است. این شهر دارای چهار حمام بزرگ، یک طاق یادبود، یک تئاتر باشکوه، چندین مقبره و تنها نمونه باقیمانده از «پاروس» باستانی، فانوس دریایی است. این شهر همچنین محل تولد سنت نیکلاس بود که در شهر همسایه میرا به‌عنوان اسقف خدمت می‌کرد.

پرگا، آنتالیا

پرگا در ‌حدود 20 کیلومتری شرق آنتالیا، در جاده اصلی به آلانیا قرار دارد. ریشه‌های این شهر به عصر برنز بر‌می‌گردد و در دوره امپراطوری هیتی به نام «پارها در نزدیکی رودخانه کاسترا» شناخته می‌شد، اما در زمان امپراطوری یونان «پرگا در نزدیکی رودخانه کستروس» نام گرفت. باستان‌شناسان ترکیه بیش از 70 سال این شهر را با موفقیت کاوش کرده‌اند و تمام مجسمه‌های باشکوهی که در پرگا از زیر خاک بیرون آورده شده است در موزه آنتالیا نگهداری می‌شوند. به‌لطف کاوش‌های باستان‌شناسی و مرمت‌های انجام‌شده، این شهر جذابیت‌های فراوانی مانند تئاتر، استادیوم، دیوارهای شهر، حمام، آگورا و خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی را ارائه می‌دهد که در آن احساس می‌کنید در خیابان‌های یک شهر باستانی قدم می‌زنید. این بندر در دوره امپراطوری روم اهمیت زیادی داشت و به مکان بسیار ثروتمندی تبدیل شده بود. وقتی از دروازه متعلق به اواخر عصر رومی وارد شهر می‌شوید، میدان وسیعی با برج‌های هلنیستی را می‌بینید که این میدان را در بر‌گرفته‌اند. درست در سمت چپ‌تان، فواره باشکوهی می‌بینید که به حمام‌ها متصل است. حمام‌های پرگا یکی از بهترین نمونه‌های حمام‌های عصر رومی هستند. می‌توانید در خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی قدم بزنید، از تماشای کانال آبی که در وسط خیابان برای تأمین آب شیرین و هوای خنک ساخته شده است لذت ببرید، از فروشگاه‌ها و خانه‌های شهری که در دو طرف این خیابان قرار دارند دیدن کنید و تمام راه را تا آکروپولیس پیاده‌روی کنید تا از منظره لذت ببرید.

فازلیس، آنتالیا

فازلیس که در حدود 70 کیلومتری جنوب غربی آنتالیا قرار دارد از‌طریق جاده ساحلی خوش‌منظره‌ای قابل‌دسترس است. این آخرین شهر در مرز شرقی لیکیه است که در قرن هفتم پیش از میلاد توسط مردم رودِس استعمار شد. این شهر با سه بندر آن بسیار خوش‌منظره است و امروزه نیز می‌توان این بندرها را مشاهده کرد و می‌توان از شنا کردن در آب‌های زلال و شفاف در هر‌‌یک از این بندرهای باستانی بالای اسکله باستانی لذت برد. اولین بناهای تاریخی که می‌بینید، مقبره‌های یادبود و منظره عالی بندر نظامی هستند. می‌توانید سیستم قنات را ببینید که روزگاری آب را به حمام‌های مرکزی فازلیس حمل می‌کرده است. در خیابان اصلی قدم می‌زنید تا به آگورا، ساختمان آگورا و تئاتر کوچکی که به‌خوبی حفظ شده است برسید. می‌توانید با عبور از بقایای دروازه یادبود که در زمان امپراطور هادریان ساخته شده است، راه خود را به‌سمت بندر جنوبی ادامه دهید. از بندر جنوبی می‌توانید از منظره عالی کوه تاهتالی «سولیما» که شهر را تحت‌الشعاع گرفته است لذت ببرید.

ساگالاسوس، آنتالیا

ساگالاسوس در 120 کیلومتری شمال آنتالیا، در مسیر اسپارتا واقع شده است. زیبایی این منطقه به‌ویژه به‌دلیل نزدیکی قابل‌توجه آن به دریاچه اِغیردیر، یکی از دریاچه‌های «منطقه دریاچه ترکیه» است و علاوه‌بر بازدید از ساگالاسوس و اِغیردیر باید از موزه بوردور که در آن همه قطعات شگفت‌انگیز مجسمه‌ها و حاشیه‌های زینتی به نمایش گذاشته شده‌اند نیز دیدن کنید. کاوش‌های باستان‌شناسی و مرمت‌های عالی که از سال 1989 در ساگالاسوس انجام شده است، این شهر باستانی را به مقصد گردشگری جذابی تبدیل کرده است. امروزه، ساگالاسوس با فواره باستانی تزئین‌شده زیبایی که هنوز می‌توان از حوضچه‌های باستانی آن آب نوشید، پذیرای بازدیدکنندگان است. ریشه‌های آناتولی این شهر به لوویان سالاواسا برمی‌گردد و این شهر در عصر هلنیستی و رومی ‌رونق یافت. ساگالاسوس دومین شهر مهم پیسیدیا بعد از تِرمِسّوس بوده و نقش مهمی در تاریخ پیسیدیا ایفا کرده است. این شهر دارای حمامی بزرگ است، قسمت‌های پایینی و بالایی شهر هنوز باقی مانده‌اند، در قسمت پایینی شهر نمونه‌های خوبی از فواره‌ها و خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی وجود دارد. قسمت بالایی شهر و آگورای دولتی مانند جواهری هستند دارای فواره‌ای بازسازی‌شده که قدمت آن به دوران امپراطوری روم بر‌می‌گردد. در قسمت بالایی شهر، زیارتگاه هِرون با حاشیه زینتی دختر رقصنده، بولئوتریون، «ماسِلوم» که می‌توان آن را به‌عنوان بازاری برای فروش کالاهای ارزشمند ترجمه کرد، و تئاتر وجود دارد. همچنین، باید از معبد دیونیسوس و مقبره‌های صخره‌ای که مختص به پیسیدیا هستند بازدید کنید. از‌آنجایی‌که این شهر در ارتفاع بسیار بالا یعنی تقریباً 1500 متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است، اگر در زمستان قصد بازدید از این شهر را دارید، مراقب باشید که احتمال بارش برف سنگین وجود دارد. بر‌عکس، مکانی شگفت‌انگیز برای بازدید در تابستان است زیرا در این فصل تقریباً همیشه دلپذیر و خنک است.

لیربه / سلوکیه (پامفیلیه)، آنتالیا

لیربه واقع در پامفیلیه شهر باستانی شگفت‌انگیزی است، اما کمتر شناخته شده و به ندرت از آن بازدید می‌شود. جاده‌ای که اخیراً ساخته شده است، این امکان را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند تا به‌راحتی به لیربه در حدود 20 کیلومتری شمال سیده بروند. کاوشگران ترکیه‌ که در سیده کار می‌کردند، لیربه را نیز کاوش کردند. ساختمان آگورا تقریباً سالم مانده و به آگورا متصل است و می‌توان بقایای یک گُفتارگاه و کتابخانه را مشاهده کرد. شهر لیربه احتمالاً توسط سیده تأسیس شده، یا بالعکس، و شاید از آن برای نگه داشتن گنجینه‌های سیده استفاده می‌شده است؛ سیده در خط ساحلی واقع شده و در معرض خطر دزدان دریایی قرار داشته‌ است، در‌حالی‌که لیربه در کوهستان قرار داشت و به‌خوبی محافظت می‌شده است. جنگل‌های کاج که کل شهر را احاطه کرده‌اند، چشم‌انداز بسیار خوش‌منظره‌‌ای به لیربه می‌بخشند.

سِلگه، آنتالیا

سِلگه که در 120 کیلومتری شمال شرقی آنتالیا واقع شده است، علاوه‌بر بازدید از شهری باستانی، امکان بازدید از «پارک ملی تنگه کورپولو» را نیز فراهم می‌کند. هنگام بازدید از سِلگه، ممکن است بخواهید اوقات فراغت خود را با رودگردی در آب‌های خروشان رودخانه کوپروچای، یوری‌مِدون باستانی، سپری کنید. سِلگه یکی از شهرهای پیسیدیا بوده که در کوهستان واقع شده است، همان‌طور‌که براساس متون باستانی می‌دانیم رونق این شهر به‌ویژه به‌خاطر تولید روغن زیتون و گیاهان مختلفی بوده است که در این منطقه رشد می‌کنند. روستاییان محلی هنوز در این شهر باستانی سکونت دارند و دیدن مردم محلی که امروزه در بالای استادیوم باستانی، تئاتر و آگورا زندگی می‌کنند، جالب است. وقتی وارد شهر می‌شوید، آگورا و خانه‌های روستایی محلی را می‌بینید، که می‌توانید برای چشیدن چای گیاهی محلی و لذت بردن از «گوزلمه»، نوعی پیراشکی محلی که روستاییان هنوز درست می‌کنند، در اینجا توقف کنید. استادیوم باستانی، تئاتر و آگورا همه در قسمت پایینی شهر واقع شده‌اند. باید مسیر کوتاهی را سربالایی پیاده‌روی کنید تا آگورای دولتی، اودئون، خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی و جنگل‌های خارق‌العاده درختان سرو را که فقط در این منطقه وجود دارند ببینید.

سیده، آنتالیا

سیده که به زبان محلی «لووی آناتولی» به معنای انار است، تفریحگاهی دوست‌داشتنی در منطقه مدیترانه است. روستای سِلیمیه یک شهر کوچک گردشگری مملو از بناهای یادبود باستانی و بندری زیبا است. سیده در 70 کیلومتری شرق آنتالیا قرار دارد و در تمام طول سال می‌توان به‌راحتی به آنجا رفت. این منطقه که آنتالیا، پرگا، آسپندوس و سیده در آن واقع شده‌اند پامفیلیه نام دارد و تنها منطقه جغرافیایی باستانی در آناتولی است که نام یونانی دارد. تمام مناطق باستانی دیگر مانند پیسیدیا، لیکیه، کاریا و غیره به زبان لووی آناتولی هستند. پامفیلیه به معنای «سرزمین همه قبایل» است و در حقیقت ترکیبی از چندین قوم مختلف است که زبان آنها با زبان‌های محلی ادغام شده و نتیجه آن پیدایش گویش «سیده» است که ترکیبی از همه زبان‌ها است. کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در سیده این شهر را به مکان بسیار جالبی تبدیل کرده است، چندین ویرانه، مغازه، هتل و رستوران همه با هم ترکیب شده‌اند و این احساس را در شما ایجاد می‌کنند که در سرزمین عجایب قدم می‌زنید. موزه سیده که قبلاً حمام باستانی بوده است، دارای مجسمه‌های زیبایی مربوط به سیده است که ثروت و رونق شهرها را به‌ویژه در دوره امپراطوری روم نشان می‌دهد.

سیلیون، آنتالیا

سیلیون شهر باستانی دیگری در امتداد دشت پامفیلیه است، با‌این‌حال سفر به این شهر و بازدید از آن در مقایسه با شهرهایی مانند پرگا و آسپندوس دشوارتر است. سیلیون در 35 کیلومتری شرق آنتالیا واقع شده است و می‌توانید از میان روستاهای خوش‌منظره رانندگی کنید تا به آنجا برسید. تنها دو شهری که اسکندر کبیر نتوانست تصرف کند در نزدیکی آنتالیا قرار دارند، یکی از آنها تِرمِسّوس و دیگری سلیلیون است. با دیدن استحکامات دیواری خارق‌العاده این شهر که همچنان پابرجا ایستاده‌اند، دلیل آن را خواهید فهمید. صعود به آکروپلیس کار آسانی نیست و بهتر است از راهنمای محلی در آنتالیا کمک بگیرید. وقتی به بالای آن رسیدید، چندین ساختمان متعلق به عصر هلنیستی تا بیزانس را خواهید دید، اما جالب‌ترین سازه آن تئاتر باستانی است. صندلی‌های بالایی تئاتر روی تپه قرار گرفته‌اند، در‌حالی‌که صندلی‌های پایینی در پایین صخره قرار دارند، وقتی صخره شکافت و سقوط کرد، صندلی‌های تئاتر با آن‌ فرو‌ریختند.

تِرمِسّوس، آنتالیا

تِرمِسّوس شاید یکی از جذاب‌ترین شهرهای باستانی نه تنها در ترکیه، بلکه در سرتاسر جهان باشد. پارک ملیگولوک‌داغی تاحد زیادی به زیبایی این مکان می‌افزاید. از آنتالیا با اتومبیل در 35 کیلومتری شمال غربی در امتداد جاده دنیزلی - ازمیر می‌توان به‌راحتی به تِرمِسّوس رفت. همان‌طور‌که از دو حرف «ss» (س) در نام این شهر مشخص است، تِرمِسّوس یکی از شهرهایی است که ریشه لووی دارد، مردم تِرمِسّوس حتی فراتر رفتند و خاطرنشان کردند که «ما نه از پیسیدیا هستیم و نه لیکیه، بلکه سولیمانی هستیم» که به کوه مقدس سولیموس (گولوک‌داغی) اشاره دارد، که در آن خدای اصلی شهر نیز زئوس سولیموئس نامیده می‌شد. همان‌طور‌که آریانوس می‌گوید، اسکندر کبیر موفق به تصرف این شهر نشد، بنابراین باغ‌های زیتون آن را به آتش کشید و به لشکرکشی ادامه داد. در‌واقع، به‌نظر می‌رسد که شهر روی لانه عقاب قرار گرفته‌ است، که با استحکامات دیواری شگفت‌انگیز تقویت شده و تقریباً تسخیر‌ناپذیر است. به‌دلیل اینکه تا همین اواخر هیچ سکونت‌گاه مدرن یا جاده‌ای منتهی به شهر وجود نداشت، بیشتر ساختمان‌ها تقریباً سالم مانده‌اند و به بازدیدکننده این احساس را می‌دهند که انگار بلوک‌ها همین دیروز فروریخته‌اند. باید حداقل چهار ساعت یا حتی کل روز را برای بازدید از شهر اختصاص دهید، زیرا تِرمِسّوس بسیار بزرگ است، دارای 4 گورستان با نمونه‌های زیبایی از مقبره‌های پیسیدیایی است با چندین نقش‌برجسته که در شرایط تقریباً عالی قرار دارند، تئاتری با منظره شگفت‌انگیز کوه سولیموس در این شهر .وجود دارد، بولئوتریونی متعلق به عصر هلنیستی دارد که در ارتفاع اصلی خود پابرجا مانده است، همچنین دارای سیسترن‌های بسیار چشمگیر و سیستم‌های آب، معابد، حمام‌ها، خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی و البته جنگل و چشم‌اندازهای شگفت‌انگیز است.

زانتوس، آنتالیا

سارپدون، قهرمان لیکیه در ایلیاد، می‌گوید: «من تمام راه را از لیکیه دور، از رودخانه متلاطم زانتوس آمدم.» در‌واقع، زانتوس در اوایل دوران تأسیس لیکیه پایتخت این ناحیه بوده است. مردم این شهر حداقل دو بار در‌طول تاریخ به‌جای تسلیم شدن در‌برابر دشمن، دست به خودكشی دسته جمعی زده‌اند. یک‌بار در سال 546 پیش از میلاد، در زمان حمله پارسیان و بار دوم در قرن یکم پیش از میلاد وقتی بروتوس برای جمع‌آوری نیرو به لیکیه آمد. شواهد روزهای باشکوه قرن سوم و چهارم قبل از میلاد کل شهر را آراسته است. به‌عنوان سنت معمول لیکیه‌ای، مرکز شهر با مقبره‌های زیبای لیکیه‌ای تزئین شده است که بیشتر آنها دارای نقش‌برجسته و کتیبه‌های حکاکی‌شده به زبان‌های لیکیه‌ای و یونانی هستند. متأسفانه، در‌طول قرن نوزدهم، سِر چارلز فِلوز به لیکیه آمد و ده‌ها جعبه پر از مجسمه را با خود برد، بدین‌ترتیب بسیاری از آثار باستانی زانتوس به‌سرقت رفت. امروزه، مواردی که از زانتوس به‌سرقت برده شده است در اتاق زانتوس در موزه بریتانیا نگهداری می‌شوند. بازدیدکنندگان زانتوس به‌نوعی غم و اندوه این شهر را احساس می‌کنند، شهری که زمانی باشکوه تمام در دره زانتوس قد برافراشته بود، اکنون در انزوا به‌سر می‌برد. رودخانه زانتوس درست در کنار شهر جریان دارد و منظره شهر از‌سوی اکروپولیس فوق‌العاده زیبا است. بازدید‌کنندگان ابتدا به دروازه شهر می‌رسند، درحالی‌که به‌سمت آگورا می‌روید، می‌توانید زیربنای یادبود «نرئید» را ببینید که اکنون در انگلستان نگهداری می‌شود. وقتی وارد آگورا می‌شوید، مقبره‌های خاص لیکیه را در امتداد مسیر آگورا و تئاتر خواهید دید. آکروپلیس لیکیه در شرق تئاتر قرار دارد و در آن‌سوی تئاتر می‌توانید از تماشای خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی و یکی از بزرگترین کلیساهای باسیلیکا در لیکیه لذت ببرید و با کمی پیاده‌روی بیشتر به شهر مردگان شمالی می‌رسید که در آن بهترین نمونه‌های مقبره‌های لیکیه‌ای دیده می‌شود.

کِرمنا، بوردور

کِرمنا در نزدیکی منطقه دریاچه، حدود 90 کیلومتری شمال آنتالیا واقع شده است. از آنتالیا به بوجاک رانندگی کنید و با دنبال کردن تابلوهای راهنما به‌سمت کِرمنا یا روستای چاملیك به شرق بپیچید. در اصل، این شهر در عصر رومی تأسیس شده است و شاید قبل از آن سکونت‌گاه کوچکی در این محل وجود داشته است. کِرمنا تحت استعمار امپراطوری روم قرار گرفت؛ به عبارت دیگر، گروهی از سربازان کهنه‌کار ارتش امپراطور آگوستوس در این مکان مستقر شدند که خانواده‌هایشان اکنون به گروه اجتماعی غالب در کِرمنا تبدیل شده‌اند، در قرن دوم میلادی، ساختمان‌های بزرگ شهر تحت فرمانروایی امپراتور هادریان ساخته شد. وقتی از مسیر دلپذیر قدیمی به شهر نزدیک می‌شوید، دروازه شهر را خواهید دید و وقتی وارد شهر می‌شوید، بقایای ساختمان‌های شگفت‌انگیز در همه‌جا دیده می‌شوند. بناهایی از‌جمله بقایای حمام، آگورا، پروپیلا (دروازه یادبود)، خیابان‌هایی با ستون‌های ردیفی و استحکامات دیواری با تپه‌ای باستانی را می‌توان مشاهده کرد. در آگورا بلوک خاصی با چند کتیبه وجود دارد: این ستون مستطیلی‌شکل یکی از شگفت‌انگیزترین یادبودهای تاریخی کِرمنا است. این یک تاس پیشگویی است؛ شامل مجموعه‌ای بیش از 60 متن به زبان یونانی كه هر‌كدام به یك عدد مرتبط هستند و این عدد نشان‌دهنده پرتاب پنج تاس است - تاس باستانی یا عظم کعب، قاپ‌بازی باستانی -و شما پنج تاس می‌اندازید و به اعداد به‌دست‌آمده از پرتاب تاس نگاه می‌کنید. کِرمنا همچنین دارای منظره‌ای باشکوه به‌ویژه در سمت شمال است و آثار مجسمه‌سازی کشف‌شده در اینجا در موزه بوردور به نمایش گذاشته می‌شوند.

هاچیلار، بوردور

هاچیلار یکی از قدیمی‌ترین تپه‌های باستانی عصر نوسنگی دارای چاتال‌هویوک در ترکیه است. در سال 1956، روستاییان بوردور چند قطعه ظروف سفالی منحصر‌به‌فرد را به جیمز مِلارت نشان دادند که ظاهراً از تپه‌ای باستانی در نزدیکی روستای هاچیلار، حدود 25 کیلومتری غرب بوردور به‌دست آمده بود. تاریخ ساخت ظروف سفالی کشف‌شده شواهدی مبنی‌بر وجود ارتباطی بین سابقه تاریخی بین‌النهرین بزرگ و یونان و بالکان ارائه می‌داد. ظروف سفالی نقاشی‌شده با نقش‌ونگارهایی تزئین شده بود و قطعه‌های برگزیده ترمیم و به موزه آنکارا تحویل داده شدند. روی‌هم‌رفته، این مواد به سکونت‌گاهی اشاره دارند که در حدود اواخر عصر نوسنگی ساخته شده است و سکونت در آن تا اوایل عصر مس‌سنگی بدون وقفه ادامه داشته است. اهمیت کاوش‌های باستان‌شناسی هاچیلار در این واقعیت نهفته است که این مکان «از اولین سکونت‌گاه‌های شناخته‌شده در ترکیه در آن زمان بوده است و اولین اطلاعات مربوط به فرهنگ عصر نوسنگی و اوایل عصر مس‌سنگی در آسیای صغیر را ارائه می‌داد». سفر به هاچیلار با بازدید از موزه‌های آنکارا و آنتالیا تکمیل می‌شود.

کیبیرا، بوردور

کیبیرا در شمال لیکیه قرار دارد و مرکز استانی منطقه کیبیراتیس، اتحادیه شهرهایی که در قرن دوم پیش از میلاد تأسیس شدند، بوده است. این منطقه از چهار شهر کیبیرا، بووبون، بالبورا و اونیوندا تشکیل شده است.

استرابو، جغرافی‌دان یونانی، ادعا کرده است که ساکنان کیبیرا از نوادگان قوم لیدیه، مردم بومی این قسمت از آسیای صغیر، هستند. پر واضح است که از چهار زبان در اتحادیه استفاده می‌شد، زیرا اعضای آن به زبان‌های لیدیایی، یونانی، پیسیدیایی و سولیمانی صحبت می‌کردند. کیبیرا آخرین مکان در آناتولی است، که هنوز می‌توان ردپای فرهنگ لیدی را در آن یافت، فرهنگی که مدت‌هاست در بخش‌های دیگر منطقه به فراموشی سپرده شده است. فلزکاری یکی از منابع مهم کسب درآمد برای ساکنان کیبیرا بوده است. این شهر از اواسط قرن اول پیش از میلاد تا زمان سلطنت امپراتور گالینوس، یعنی اواسط قرن سوم میلادی، سکه‌های مخصوص به خود را ضرب می‌کرد.

پس از اینکه کیبیرا توسط رومیان فتح شد، هنوز هم یکی از شهرهای مهم منطقه به شمار می‌رفت. اهمیت آن به‌دلیل قرار گرفتن در محل تقاطع مسیرهای مهم، در مرز بین کاریا، لیدیه، فریگیه و پیسیدیا افزایش یافت. بیشتر بناهای حفظ‌شده در شهر باستانی در زمان امپراطوری روم ساخته شده‌اند، زمان دقیق‌تر ساخت آنها را می‌توان بعد از سال 23 میلادی پس از تخریب این شهر در اثر زلزله دانست.

امپراطوران بعدی روم به بازسازی شهر كمك كردند. امپراتور تیبریوس کیبیرا را به‌مدت سه سال از پرداخت مالیات معاف کرد. همچنین، امپراطور کلودیوس به بازسازی شهر کمک کرد و مردم قدرشناس شهر نام قیصریه را به آن افزودند. آنها همچنین مقدمات برگزاری بازی‌ها را شروع کردند و از سال 25 میلادی دوران جدیدی را آغاز کردند. امپراتور هادریان، هنگام سفر به استان‌های شرقی امپراتوری، در سال 129 میلادی به کیبریا رسید و امتیازات بسیاری را به ساکنان آن اعطا کرد.

در سال 417، زلزله دیگری کیبیرا را لرزاند. این‌بار به‌دلیل شرایط نامساعد اقتصادی، امکان بازسازی کامل شهر وجود نداشت. قلمرو کیبیرا به‌تدریج کوچک شد تا اینکه آخرین ساکنان آن در قرن هشتم شهر را ترک کردند. آنها به سکونت‌گاه هورزوم نقل مکان کردند که امروزه به نام گل‌حصار شناخته می‌شود.

انطاکیه، ختای (آنتیوکیای)

انطاکیه در مدیترانه شرقی، نزدیک به مرز سوریه قرار دارد. شهر مدرن ختای، همواره پذیرای فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف بوده است. این شهر توسط پادشاهان سلوکی سوریه تأسیس شد. پس از مرگ غیر‌منتظره اسکندر کبیر، جانشینانش برای به‌دست آوردن قدرت امپراتوری او با یکدیگر جنگیدند و سوریه تحت تسلط سلوکیان قرار گرفت و انطاکیه حدود سال 300 پیش از میلاد توسط سلوکوس یکم نیکاتور تأسیس شد. این شهر یکی از شهرهای مهم در‌طول تاریخ پیدایش مسیحیت به‌ویژه کلیسای ارتدکس سریانی و کلیسای ارتدوکس انطاکیه بوده است. پِطرُس رسول، معروف به شمعون، یکی از حواریون مسیح بود و یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای مسیحی در انطاکیه برای پِطرُس رسول ساخته شده که هنوز هم مکانی زیارتی است. تونل تیتوس که به‌تازگی کاوش شده است، ویلاهای رومی با موزاییک‌های شگفت‌انگیز، روستای واکیفلی و دافنه، منطقه مسکونی باستانی که چندین ویلا در آن کاوش شده‌اند، مکان‌های جالبی هستند که می‌توانید از آنها بازدید کنید. کف‌پوش‌های موزاییکی که در این خانه‌ها کشف شده‌اند در «موزه آنتاکیا - ختای» نمایش داده می‌شوند. دافنه که امروزه به آن حربیه می‌گویند نیز به‌خاطر رستوران‌های فوق‌العاده این شهر با خوراک‌های عالی معروف است.

• ایسوس، ختای
• میراندروس، ختای
• روسوس، ختای
• سلوکیه پیریا، ختای
• تپه تایینات، ختای
• دُموز‌تپه، قهرمان‌مرعش
• آنچیال، مرسین
• آنتیوکیا لاموتیس، مرسین
• آفرودیسیاس کیلیکیه، مرسین
• آرسینوئِه، مرسین
• اولیا، مرسین

کوریکوس، مرسین (کوریکوس)

در امتداد خط ساحلی شرق مدیترانه، منطقه مرسین - آدانا قرار دارد که مملو از یادبودهای باستانی است، که شاید جذاب‌ترین آنها «قیز‌قَلعه‌سی» یا همان قلعه دختران کوریکوس باشد. این شهر باستانی در 65 کیلومتری مرسین قرار دارد. این شهر در امتداد شمال شرقی و جنوب غربی قرار دارد که از شرق به ایلیوسا-سباست و از غرب به غارهای بهشت-جهنم می‌رسد. هِرودوت می‌گوید که این شهر توسط شاهزاده قبرسی به نام کوریکوس ساخته شده است، که یکی از چندین شهر تأسیس‌شده توسط این پادشاه است. این شهر باستانی در سال‌های اخیر کاوش شده و چندین بنای یادبود، از‌‌جمله تئاتر، از زیر خاک بیرون آورده شده‌اند. جالب‌ترین قسمت آن دو قلعه است که یکی روی دریا و دیگری در خشکی قرار دارد. ساحل شنی زیبا، بازدید از کوریکوس را لذت‌بخش می‌کند.

• ایلیوسا سباست، مرسین
• اِمیرزِلی، مرسین
• اِپیفانیا، مرسین
• گوزلوکوله، مرسین
• کِرشو (قلعه میدان‌جیک)، مرسین
• کوستولو، مرسین
• قلعه ماموره، مرسین
• آنه‌موریوم
• مِزگیت‌کاله، مرسین

اولبا، مرسین (دیوکایساریا)

دیوکایساریا شاید جذاب‌ترین شهر باستانی کیلیکیه باشد. کیلیکیه منطقه‌ای باستانی است که تقریباً تمام ناحیه مدیترانه شرقی و کوه‌های توروس شرقی را در بر‌می‌گیرد. این شهر در حدود 70 کیلومتری شمال غربی مرسین قرار دارد و ازطریق جاده‌ای پرپیچ‌و‌خم و بسیار خوش‌منظره به شهر باستانی می‌رسد. شهر نام امروزی خود را از برج بزرگ هلنیستی به نام «اوزونکابورچ» گرفته است. شهر قدیمی در حدود 6 الی 7 کیلومتری شرق اوزونکابورچ قرار دارد، در عصر رومی، نام شهر به دیوکاراریا تغییر کرد و با افزودن بناهای یادبود شگفت‌انگیز به مکان فعلی خود منتقل شده است. جالب‌ترین آنها معبد زئوس اولبیوس، خدایی محلی است و این معبد کورینتی قدیمی‌ترین بنای شناخته‌شده‌ای است که به شیوه کورینتی در آناتولی ساخته‌شده است. علاوه‌بر معبد و برج هلنیستی، می‌توانید از تئاتر، معبد نیکه، دروازه یادبود و مقبره هرمی جالبی نیز بازدید کنید.

• سولی، مرسین
• تاپورلی، مرسین
• قلعه توکمار، مرسین
• قلعه یِنی‌یورت، مرسین
• یوموک‌تپه، مرسین

انطاکیه، پسیدیا اسپارتا

پس از دوران حکومت آنتیوخوس پادشاه مقدونیه، چندین شهر باستانی آنتیوکیای نام‌گذاری شدند و یکی از آنها در پیسیدیا در یالواچ امروزی، 110 کیلومتری اسپارتا واقع شده است. اهمیت شهر عمدتاً به‌خاطر بازدید از کلیسای پولوس رسول است و این شهر به‌عنوان مکانی زیارتی به‌شمار می‌رود. معبد آگوستوس، سیستم‌های قنات، تئاتر باستانی و خیابان‌هایی که به‌تازگی کاوش شده‌اند، ارزش بازدید را دارد. معبد مردان (خدای ماه) در حدود 10 کیلومتری شمال شهر روی تپه‌ای با منظره‌ای عالی قرار دارد.

• سلوکیه سایدرا، اسپارتا

کاراتیپی، عثمانیه (پارک ملی اسلانتاز)

کاراتیپی، پارک ملی اسلانتاز، دارای جاده‌ای بسیار خوش‌منظره از آدانا، در حدود 130 کیلومتری شمال شرقی آدانا است. کاراتیپی تپه‌ای با استحکامات دیواری است که بالای رودخانه جیهان در کیلیکیه قرار دارد. قدمت قلعه کاراتیپی-اسلانتاز به اواخر قرن هشتم یا اوایل قرن هفتم پیش از میلاد بازمی‌گردد. کاراتیپی-اسلانتاز یکی از جدیدترین مکان‌های باستان‌شناسی است که در آن کتیبه‌هایی به زبان لووی کشف شده است. در قرن دوازدهم، امپراتوری هیتی سقوط کرد و مجموعه‌ای از پادشاهی‌های کوچکتر به‌جای گذاشت که در ناحیه جنوب شرقی آسیای صغیر و به‌طور عمده در حوالی غازی عینتاب، مَلَطیه و عثمانیه پراکنده بودند. این ویرانه‌ها امروزه چشمگیر هستند، به‌لطف باستان‌شناسان ترکیه‌ای، تقریباً همه نقش‌برجسته‌ها و کتیبه‌ها به شکل اصلی خود حفظ شده‌اند. به‌ویژه منظره سد که تماشای آن تقریباً از هر قسمت کاراتیپی فوق‌العاده است.

کاستابالا، عثمانیه